ปูนปั้นสำคัญเพชรบุรี

ปูนปั้นสำคัญเพชรบุรี

ปูนปั้นวัดไผ่ล้อม

ภาพ พระประธานวัดไผ่ล้อม

      วัดไผ่ล้อม เป็นวัดเก่าแก่ที่มีมาแต่สมัยอยุธยา ปัจจุบันเป็นวัดร้าง แต่ชาวบ้าน ใกล้เคียงยังคงใช้สถานที่ส่วนหนึ่งประกอบพิธีทางศาสนาในบางครั้ง วัดไผ่ล้อมอยู่ชิดติด กับถนนพระทรงทางทิศใต้ และอยู่ติดกับเรือนจําจังหวัดเพชรบุรี ทางทิศเหนือสิ่งที่เหลืออยู่ “คือตัวโบสถ์ และเจดีย์ขนาดย่อม 1 องค์ ซึ่งอยู่ในสภาพที่ทรุดโทรมมาก

ภาพ ปูนปั้นหน้าประตู

ภาพ ปูนปั้นหน้าบันอุโบสถ

     ปูนปั้นหน้าบันโบสถ์วัดไผ่ล้อม มีลวดลายปูนปั้นให้ชมด้านเดียวกันถึงสองหน้าบัน เครื่อง บนหลังคาหน้าบันด้านหน้าพังไปหมดแล้ว มีพระพุทธรูปองค์ใหญ่ที่ได้ทําการซ่อมใหม่ คงเป็นพระประธานองค์เดิม และยังมีพระพุทธรูปหินทราย ใบเสมา ซึ่งชํารุดเป็นส่วนใหญ่กองอยู่ ด้านหลังพระประธานสําหรับลายปูนปั้นหน้าบันด้านหลังสุด รูปประธานเป็นภาพนกยูงเห็นแต่หางซึ่งรําแพนอยู่เท่านั้น ประกอบด้วยลายพุ่มช่อหางโต ก้านลายใหญ่และหนา ช่อหางโตเล็ก ออกช่อเรียงกันไปปูนปั้นด้านหลังช่องกลางรูปประธานเป็นภาพพระนารายณ์ทรงครุฑ ประกอบ ด้วยลายพุ่มช่อหางโต ลักษณะลวดลายเป็นแบบเดียวกันกับปูนปั้นด้านหลังสุด แต่ที่แปลกไปจาก โบสถ์แห่งอื่นๆ ก็คือผนังของหน้าบันช่องกลางทําเป็นห้องโถงเล็กอีกห้องหนึ่ง ผนังด้านในมีภาพลายปูนปั้นเต็มทั้งผนัง เป็นภาพปูนปั้นที่เกี่ยวเนื่องด้วยเรื่องพุทธประวัติ ปั้นเป็น ภาพประสาท 7 ชั้น ศาลา เชิงผา ภูเขา ต้นไม้ และภาพพระพุทธรูปปางต่างๆ ฝีมือการปั้น นั้นเฉียบคม บางท่านอาจคิดว่านั้นยังไม่เสร็จ ซึ่งอันที่จริงเป็นการแสดงชั้นเชิงของ การใช้เกรียงปาดไปปาดมา ลีลาของลายแบบกึ่งธรรมชาติงดงามยิ่ง ภาพปูนปั้นผนังด้านนี้เมื่อต้องแสงทําให้เกิดเงาสลับซับซ้อน ทําให้ภาพของลายดูลุ่มลึกลดหลั่นเป็นชั้นช่อง แสดงความเป็น เลิศในแนวความคิด และฝีมือของช่างได้อย่างเด็ดขาด ชนิดที่จะหาชมไม่ได้ที่ใดอีก แต่เป็นที่น่า เสียดายปูนปั้นบนผนังและหน้าบันกําลังชํารุดและแตกร้าว สมควรที่จะช่วยกันดูแลรักษาเพื่อ อนุรักษ์ไว้ให้ชนรุ่นหลังได้ดูได้ศึกษา หน้าบันและผนังปูนปั้นโบสถ์วัดไผ่ล้อม อันเป็นสมบัติล้ำค่า(ศูนย์วัฒนธรรมจังหวัดเพชรบุรี,2533)

ภาพ ปูนปั้นหน้าต่าง วัดไผ่ล้อม

ภาพ ปูนปั้นลายพุทธประวัติ
ที่มา: Pataraphon Duangngern

ปูนปั้นวัดมหาธาตุวรวิหาร

ภาพ พระปรางค์วัดมหาธาตุ

     วัดมหาธาตุวรวิหาร เป็นพระอารามหลวงตั้งอยู่ในเขตเทศบาล ตําบลคลองกระแชง อําเภอเมืองเพชรบุรี มีถนนดําเนินเกษมผ่านด้านหน้ามีถนนวัดมหาธาตุตัด แบ่งวัดออกเป็นสองตอน เป็นเขตพุทธาวาสและเขตสังฆาวาส เป็นวัดเก่าที่มีมาแต่โบราณ ไม่ปรากฏหลักฐานแน่ชัดนักเพียงแต่สันนิษฐานกันว่าน่าจะสร้างมาแต่กรุงสุโขทัยมีโบราณสถานโบราณวัตถุล้วนแล้วแต่งดงามเป็นที่รวมความเคารพนับถือของชาวเพชรบุรีมาตลอด     

        วัดมหาธาตุฯ เป็นวัดที่อยู่กลางเมือง มองเห็นได้ง่ายเพราะมีพระปรางค์ 5 ยอด สูงใหญ่ตั้งตระหง่าน ประดับตกแต่งด้วยประติมากรรมปูนปั้นด้วยฝีมืออันประณีต บริเวณโดยรอบของพระปรางค์ปิดล้อมด้วยวิหารคดมีมุข มีซุ้มทั้ง 4 ด้านแต่ละด้านมีภาพลายปูนปั้นที่งดงาม ภายในวิหารคดมีพระพุทธรูปลงรักปิดทองประทับนั่งเรียงกัน 188 องค์ โดยเฉพาะที่ฐานพระพุทธรูปทรงเครื่อง 28 องค์ มีภาพลายปูนปั้นฝีมือ นายพิณ อินฟ้าแสง และนายทองร่วง เอมโอษฐ์ ช่างปูนปั้นที่มีชื่อเสียงของเมืองเพชร

      นอกจากพระปรางค์ 5 ยอด สูงใหญ่แล้ว สิ่งที่สะดุดตาสะดุดใจของผู้มาเยี่ยมเยือนก็คือ พระวิหารหลวง ภายในมีพระประธานองค์ใหญ่สมัยอยุธยา พระพุทธรูปศักดิ์สิทธิ์ (หลวงพ่อ ศักดิ์สิทธิ์) จิตรกรรมฝาผนัง ฝีมือของศิลปินเมืองเพชร ลักษณะรูปแบบของพระวิหารงามแปลก ตาที่เดียว เป็นพระวิหารที่ไม่มีไขราหน้าบัน ช่อฟ้า หางหงส์ ปั้นเป็นภาพเทพนม มีภาพใบหน้า ยักษ์คั่นกลางใบระกา ปั้นเป็นลายงดงามมาก

ภาพ ปูนปั้นภาพพระนารายณ์ทรงครุฑที่หน้าบันพระวิหาร

         ปูนปั้นภาพพระนารายณ์ทรงครุฑที่หน้าบันพระวิหารทําแปลกตาทีเดียว ซึ่งที่นิยมทํากัน คือภาพครุฑ จับหางนาคชูขึ้นแล้วใช้เท้าเหยียบที่คอนาค แต่ที่พระวิหารหลวงภาพครุฑจะจับ ตรงคอนาคชูขึ้นทิ้งหางลงมา เรียกว่า “ภาพครุฑยุดนาคหิว” ไม่ใช่ยุดแล้วเหยียบ เป็นการ แสดงให้เห็นถึงพละกําลังฤทธานุภาพของครุฑ ส่วนภาพหนุมานก็ปั้นตัวไม่ใหญ่นัก ท่าทางทะมัดทะแมงรับน้ำหนักของครุฑและพระนารายณ์อย่างเต็มกําลังเห็นจะมีที่วิหารหลวงวัดมหาธาตุฯนี้เท่านั้นที่สมบูรณ์ด้วยรูปแบบและลวดลายภาพปูนปั้นที่พระวิหารหลวงวัดมหาธาตุวรวิหาร งานเด่นสง่าเป็นที่ตื่นตาตื่นใจของผู้ พบเห็นต่างต้องหยุดยืนชม เพ่งพินิจ ช่อฟ้าเทพนม ภาพยักษ์ ภาพครุฑ ตลอดจนลวดลาย ฝีมือปูนปั้นชั้นครูสมัยรัตนโกสินทร์ (ศูนย์วัฒนธรรมจังหวัดเพชรบุรี,2533)

ปูนปั้นวัดพลับพลาชัย

          วัดพลับพลาชัย เป็นวัดเก่าอยู่กลางเมืองเพชรบุรี มีกลุ่มช่างและช่างที่มีชื่อเสียง หลายท่าน หลวงพ่อฤทธิ์ จัดว่าเป็นช่างฝีมือเอกของวัดพลับพลาชัย และของเพชรบุรี วัดพลับพลาชัยตั้งอยู่ถนนดําเนินเกษม โบสถ์วิหาร ศาลา การเปรียญอยู่ทางทิศตะวันออก กุฏิสงฆ์ โรงเรียนพระปริยัติธรรม ศาลาฌาปนสถาน อยู่ทางทิศตะวันตก

ภาพ หนุมานเข้าห้องนางวานรินทร์

ที่มา: เพลินเมืองเพชร (2018)

        ปูนปั้นภาพหนุมานเข้าห้องนางวานรินทร์ ปูนปั้นซุ้มประตูทางซ้ายมือ ภาพประธาน ภาพประกอบลาย หรือภาพทับลาย ปั้นเป็น ภาพหนุมานกําลังโอ้โลมนางวานรินทร์ ในถ้ำทอง เขาอังกาศสิงขร ท่าทางอย่างละคร อ่อนละมุน ทีเดียว นายแป๋วทําเป็นถ้ำชะโงกง้ำงามมาก มีวานรป่า 3 ตัว แบกขนผลไม้อยู่ทางซ้ายของภาพ เป็นภาพที่ปั้นขึ้นตามบทละครเรื่องรามเกียรติ์(ศูนย์วัฒนธรรมจังหวัดเพชรบุรี,2533)

ภาพ งานปูนปั้น นายพิณ อินฟ้าเเสง

ภาพ ประตูโบสถ์

ปูนปั้นฐานเสมาวัดสระบัว

     โบสถ์วัดสระบัว เป็นโบสถ์ขนาดเล็กรูปแบบอย่างอยุธยา อยู่ภายในกําแพงไม่สูงนัก ศิลปกรรมที่ทรงคุณค่าคือปูนปั้นฐานเสมารอบโบสถ์เสมาองค์ใหญ่ด้านหน้ายังอยู่ในสภาพสมบูรณ์มากกว่าองค์อื่นๆ ฐานเสมาทําเป็นฐานซ้อนกันสองชั้นมีบัวรับเสมาประดับกระจกแววแทรกอยู่ตามตัวลายฐานเสมาชั้นล่างปั้นเป็นภาพยักษ์แบก ท่าทางการแบกแสดงความรู้สึกดูหนัก ยักษ์บางตัวใช้หลังช่วยหนุน บางตัวใช้ไหล่ใช้มือช่วยดัน

ภาพ ฐานเสมา

ที่มา: เพชรภูมิ ฮอตนิวส์ (2019)

     ฐานเสมาชั้นบนปั้นเป็นด้านหน้าโบสถ์ ปั้นเป็นพวกอมนุษย์ส่วนปูนปั้นฐานเสมาชั้นล่างด้านข้างและด้านหลัง ปั้นเป็นพวกสิบสองภาษา ที่เห็นเด่นชัด คือ ภาพคนจีนแบก ภาพแขกเทศแบก ภาพพราหมณ์แบก ภาพขอมแบก ภาพคนไทยแบก ภาพกุลาแบก และภาพฝรั่งแบก เห็นผ้าผูกคอปลิวสะบัดชัดเจนปูนปั้นเสมาวัดสระแก้ว เป็นศิลปะปูนปั้นสมัยอยุธยาที่จัดว่างดงามที่สุดและเหลืออยู่ให้ชมเพียงแห่งเดียว(ศูนย์วัฒนธรรมจังหวัดเพชรบุรี,2533)

ปูนปั้นวัดเขาบันไดอิฐ

ภาพ โบสถ์เมียน้อย เมียหลวง

ที่มา:สร้อยฟ้ามาลา (2008)

    วัดเขาบันไดอิฐ จังหวัดเพชรบุรี ตั้งอยู่บนยอดเขาบันไดอิฐ สร้างขึ้นใน อยุธยาตอนปลาย มีโบสถ์และวิหารขนาดไม่ใหญ่นัก ตั้งอยู่ในระดับเดียวกันมีเจดีย์ใหญ่ ตั้งอยู่ระหว่างกลาง ยอดเจดีย์เอียงไปทางวิหาร เรียกกันโดยทั่วไปว่า “โบสถ์เมียน้อย เมียหลวง”

ภาพ ครุฑหน้าบันโบสถ์

ที่มา: งานปูนปั้นสกุลช่างเมืองเพชร

        หน้าบันโบสถ์ด้านทิศตะวันออกมีศิลปะปูนปั้นเต็มหน้าบัน ปั้นเป็นภาพครุฑประกอบด้วย ลายพุ่มปลายสะบัดดังเปลวไฟ ถัดจากลายพุ่มเป็นลายกนกก้านขดช่อหางโตออกตัวลายละเอียด แน่นกระชับ พื้นประดับกระจกพุ่มหางโตเหนือครุฑ ปั้นภาพเทพนมอยู่ในตัวลาย เหนือขึ้นไปเป็นรูปเกียรติมุขหน้าบันจิ๋วเลี้ยว ด้านขวาปั้นลายกนกเปลว ช่อหางโต ริมสุดปั้นภาพนางฟ้า ร่ายรําอยู่ ในตัวลาย พุ่มหางโตชิดเสาปั้นภาพเหรา เหนือขึ้นไปเป็นภาพเกียรติมุข จั่วเสี้ยวด้านขวา พุ่มหางโตชิดเสาปั้นภาพสิงห์ หน้าเป็นสิงห์โต หน้าบันด้านทิศตะวันตก ปั้นเป็นภาพครุฑยืนใหญ่จับเถาก้านลาย ที่จั่วเสียวด้านซ้าย ซ่อลายเป็นหัวพญานาค ด้านขวาเป็นหัวสิงห์ ลวดลายปูนปั้นหน้าบันโบสถ์วัดเขาบันไดอิฐ(ศูนย์วัฒนธรรมจังหวัดเพชรบุรี,2533)